12 Robuuste werkgroepen: Werkgroep Natuur
Tijden veranderen
De afgelopen tien jaar wordt het belang van bomen voor het welzijn van de inwoners van Hengelo
steeds breder gedragen. De Natuur- en MilieuRaad hoeft de laatste jaren ook niet meer te prediken dat bomen belangrijk zijn voor de CO2-afvang, klimaatadaptatie en tegen hittestress. Kennelijk heeft de toegenomen kennis een weg heeft gevonden in het gemeentebeleid.
In 2004 werd er nog de nota “Omvorming heestervakken voor groen” aangenomen vanwege de bezuiniging op onderhoud van openbaar groen. Veel groenbeplanting verdween en werd vervangen door een onderhoudsvriendelijker plantsoen. Als laatste was in 2011 de Hasseler Es aan de beurt, de meest groene wijk van Hengelo. In 2021 is een dergelijke bezuinigingsmaatregel ook in gemeentekringen niet meer denkbaar.
Vele jaren heeft de werkgroep Natuur samen met anderen de gemeente erop gewezen dat rigoureus en op ongunstig moment snoeien van openbaar groen niet alleen dramatische gevolgen heeft voor de flora voor ook voor de fauna. Dat was langere tijd praten tegen dovemansoren. Intussen is een brede maatschappelijke consensus groeiende over het groenbeleid. De gemeente Hengelo bijvoorbeeld is serieus op weg naar ecologisch snoei- en maaibeleid.
Soms is het goed om ook bij mislukkingen stil te staan. Een voorbeeld daarvan is het Strootbeekpark. Tien jaar geleden zijn er naar aanleiding van een bezwaarschrift tegen het kappen van bomen vanuit de werkgroep Natuur afspraken gemaakt tussen gemeente Hengelo, de projectontwikkelaar en de Natuur- en Milieuraad. Deze afspraken gingen over het vergroenen en groen houden van dit gebied. Uiteindelijk is van dit landschapsplan weinig terecht gekomen omdat de gemeente er weinig aandacht meer aan besteedde en de gemaakte afspraken lange tijd buitenbeeld zijn geraakt. De werkgroep Natuur hield de aanleg van het industrieterrein niet nauwgezet in de gaten en de grondeigenaren kennelijk niet op de hoogte waren van het landschapsplan. Uiteindelijk zijn er wel ergens compensatiebomen geplant, maar lange tijd was onbekend waar dat gebeurd was en hoeveel er dat waren.
De Groene Tafel
In de beginjaren was de Natuur- en MilieuRaad een bundeling van de lokale groene organisaties, die geleidelijk aan allemaal meer hun eigen weg gingen. Gemeente Hengelo heeft hierop ingespeeld door het Groene Tafel-overleg in te stellen, waaraan de lokale groene organisaties samen met gemeente en Gildebor aan deelnemen. Tot voor een aantal jaren was er ook periodiek overleg met de betrokken wethouder(s).
Een paar jaar geleden heeft de huidige groene wethouder dat afgeschaft en gesteld: alle groenoverleg aan de Groene Tafel, waarbij ook de wethouder aanwezig is. Deze daadkrachtig wethouder geeft daar stevig inhoud aan. De Natuur- en MilieuRaad heeft er bijvoorbeeld tevergeefs jaren naar gestreefd dat de herplantplicht voor gekapte bomen weer zou worden gehandhaafd. Toen deze wethouder aan de Groene Tafel vernam, dat de herplant niet meer werd gehandhaafd, heeft zij onmiddellijk maatregelen getroffen. Er wordt weer gehandhaafd. Dat geeft vertrouwen.
Operatie Steenbreek motiveert bewoners om de eigen tuin klimaatadaptief te maken.
In 2015 heeft de werkgroep Natuur geadviseerd om het initiatief van Operatie Steenbreek te ondersteunen. Na enige aarzeling is gemeente Hengelo daartoe overgegaan. Behalve een aantal concrete activiteiten zoals de groene markten in mei laat gemeente Hengelo in toenemende mate de “geest van Operatie Steenbreek” in haar acties en publicaties waaien. Dat is mooi om mee te maken.
Steeds meer mensen zetten zich in voor het verwijderen van zwerfafval. Zij lopen zelfgekozen routes en nemen dan zwerfafval mee. Deze individuele opruimactiviteiten worden ondersteund door Twente Milieu en Gildebor.
De app “Helemaal Groen” brengt in beeld waar al systematisch zwerfvuil is verwijderd. Deze app motiveert de individuele opruimers omdat ze ervaren dat ze niet meer alleen aan het werk zijn maar deel uitmaken van een groep. Via een thema-avond is deze app in de regio onder de aandacht gebracht. Gemeente Hengelo heeft het gebruik van deze app in 2021 overgenomen bij de lokale opschoondag op World Cleanup Day.
De Bomenverordening en de bijzondere bomenlijst
In de Bomenverordening heeft gemeente Hengelo regels opgesteld voor het kappen, rooien en verplanten van bomen en andere houtopstanden. Het uitgangspunt is om zoveel mogelijk bomen te behouden, zowel in particuliere tuinen als op gemeentegrond.
Voor sommige kwesties is lange adem noodzakelijk. In 2007 is in de Bomenverordening van gemeente Hengelo opgenomen, dat er een “bijzondere bomenlijst” zou komen. Een commissie van deskundigen kreeg de opdracht de concept-lijst op te stellen.
Deze lijst zou dan uiteindelijk door de gemeenteraad worden vastgesteld. Hans Nijmeier is de vertegenwoordiger namens de Natuur- en MilieuRaad in de bomencommissie. Vele jaren is er door deze commissie aan gewerkt, totdat uiteindelijk in 2017 deze lijst door de gemeenteraad is vastgesteld. Na jaren informeren, navragen en aandringen van onze kant is de bijzondere bomenlijst er uiteindelijk gekomen. Deze lijst maakt deel uit van de Bomenverordening 2018.
De laatste jaren bepleit de werkgroep het belang van houtwallen. Regels voor het rooien van houtwallen zijn niet expliciet in de Bomenverordening opgenomen.
Recent konden we vaststellen dat ons navragen en aandringen van gemeentewege ook wel gewaardeerd wordt. ”Het houdt ons bij de les.”
De kap van de stadhuisceder
De blauwe ceder op het Burgemeester Jansenplein voor het stadhuis moest het veld ruimen in verband met de herinrichting van de Enschedesestraat en de aanleg van het evenementenplein voor het stadhuis. Deze ceder is tientallen jaren eerder verplaatst naar een plek voor het stadhuis. Deze karakteristieke boom, die al vele aanslagen had doorstaan, kwam helaas niet voor op de bijzondere bomenlijst.
De stadhuisceder is op 8 november 2018 gekapt.
In het nieuwe ontwerp kwam de boom terecht in een zichtlijn vanuit de Enschedesestraat richting het stadhuis. Dan is het vaak uit met natuur. Zo ook in dit geval. Na langdurige aarzeling heeft de werkgroep Natuur besloten hierover een juridische procedure aan te spannen, die is doorgezet tot aan de Raad van State. Het oordeel van de Raad van State was dat de boom mocht wijken voor de zichtlijn. Op de dag van de uitspraak is de stadhuisceder gekapt.
Lees verder in hoofdstuk 13: Robuuste werkgroepen: Werkgroep Milieu.